Ce site utilise des cookies à des fins statistiques. Les statistiques sont anonymes. Mais pour des raisons de sécurité votre adresse IP sera sauvegardée pendant un temps limité.
La situation du logement au Luxembourg est grave. Les chiffres publiés par l’Observatoire de l’habitat et le Statec confirment ce qu’une grande partie de la population ne cessent de constater : les loyers ont encore augmenté de 10-12% en 2018 et de nombreux ménages doivent dépenser plus de la moitié de leur revenu pour se loger. Le logement correct est devenu un luxe au Luxembourg et contribue à l’appauvrissement de plus en plus de personnes.
Malheureusement, les gouvernements successifs, malgré leurs déclarations édifiantes, ont manqué jusqu’ici de remédier à ce grave problème.
Pourtant des solutions existent : agrandir le parc immobilier public, adopter des lois freinant la flambée des loyers et surtout lutter contre la spéculations foncière et immobilière des grands groupes de promoteurs.
Lors de la législature précédente, déi Lénk a déposé deux propositions de loi destinées à protéger les locataires.
La première (n° 7094) date du 15 novembre 2016 et propose que les frais de commission en faveur des agences immobilières soient à charge du commanditaire (qui est en règle générale le propriétaire) et de limiter la garantie locative à l’équivalent d’un seul loyer. Cette proposition de loi a déjà été avisée par la Chambre des Salariés, la Chambre de Commerce et la Chambre de l’Agriculture. Le Conseil d’Etat a fait parvenir son avis le 17 mars 2017.
La seconde proposition de loi (n° 7257) a été déposée le 1er mars 2018. Elle propose d’atténuer l’augmentation des loyers et de créer une commission nationale des loyers chargée de surveiller le respect des conditions du bail ainsi que la salubrité des logements. Cette proposition a été avisée favorablement par la Chambre des Fonctionnaires et Employés publics le 5 juin de cette année.
Jusqu’à présent, le Gouvernement n’a même pas daigné se positionner par rapport à ces propositions de loi, alors qu’elles permettraient de protéger efficacement les locataires.
Les partis de la coalition gouvernementale n’ont pas non plus jugé opportun de s’en saisir au sein de la Commission du Logement. Alors que la majorité ne cesse de prétendre que l’opposition ne « proposerait rien », elle évite de prendre en compte les propositions qui lui sont faites.
Les propositions de loi de déi Lénk ne résoudront pas à elles seules la crise du logement. Bien d’autres mesures sont à prendre, notamment dans la lutte contre les spéculateurs fonciers et immobiliers. Ce sont là des points sur lesquels déi Lénk reviendra à la charge.
Mais les propositions en question contribueront à une meilleure protection des couches de la population les plus vulnérables contre les loyers exorbitants et les mauvaises conditions de logement. Elles méritent donc d’être débattues au plus vite à la Chambre des députés. Pour briser le silence de la coalition gouvernementale en la matière, nous venons d’adresser au président de la Commission du Logement, Monsieur Henri Kox, une demande de mettre ces propositions de loi à l’ordre du jour de ladite Commission.
An der Chamber huet op Demande vun déi gréng eng Aktualitéitsstonn iwwer de Logement stattfonnt, méi genee iwwer déi ëmmer méi geleefeg Praxis, dass Gemengen hir eege Bauterrain’en um Privatmarché zu Maartpräisser verkafen.
déi Lénk hunn bei dësem Thema 3 zentral Aussoe gemaach:
1) D’Gemengen hunn eng sozial Verantwortung a sinn zoustänneg fir d’Raumplanung an also Stad- oder Duerfentwécklung op hirem Territoire. De Logement ass ee wichtegt Element an deene Beräicher. D’Präisser fir Bauterrain sinn enorm héich a beweegen sech am Süden an am Zentrum em 100.000€ den Ar, an der Stad souguer em 200.000€. Dat heescht, dass Leit mat finanziell manner Méiglechkeeten ëmmer méi dezentral wunne mussen, oft an d’Grenzregioun plënnere mussen, wëll de Privatmarché kee gënschtege Wunnraum méi bitt. Zentral wunnen an enger Stad ass e Luxus ginn. Fir ëmmer méi Leit heescht sech logéieren eng immens schwéier finanziell Laascht op sech ze huelen. Doduerch gëtt de Logement eng Quell vun Aarmut, d’Feele vu gënschtege Wunnenge verschäerft d’sozial Ongläichheeten. Et ass eng Aufgab vun de Gemengen, dem entgéint ze wierken. Dowéinst dierfen se keng Terrain’en um Privatmarché verkafen an d’Präisspiral sou weider mat undreiwen.
2) D’Gemengen hunn aktuell ronn 180 Ha Bauterrain. Dat si just 6% vum gesamte verfügbare fräie Bauterrain am Land. Iwwer 80% gehéiere Privatleit, Promoteuren oder spekulativen Immobiliefongen. D’Gemenge missten also hir Reserven un Terrain ausbauen, anstatt och nach Bauterrain ze verkafen. Nëmme wann d’Gemenge vill Terrain hunn an den och notze fir selwer Wunnengen ze bauen, kënnen se wierksam géint d’Wunnengsnout ukommen an de Leit op der Sich no gënschtegem Wunnraum konkret hëllefen.
3) D’Gemenge baue ganz wéineg selwer Wunnengen, déi meescht Gemenge baue keng an hunn och nach ni eng gebaut, obwuel de Staat 75% vun de Käschten dofir bezilt. Et ginn zu Lëtzebuerg ronn 1000 Sozialwunnengen, d’Caritas beziffert de Besoin awer op 30.000. An der Äntwert op eng parlamentaresch Fro vun déi Lénk huet eis den deemolege Logementsminister Marc Hansen (DP) geäntwert, dass d’Gemengen tëscht 2011 an 2016 insgesamt 113 nei Wunnenge gebaut hätt. Dat sinn der am Schnëtt manner wéi 20 d’Joer.
déi Lénk sinn also der Opfaassung, dass d’Gemenge keng Terrain verkafe sollten, mee am Géigendeel méi Terrain brauchen an deen dann och fir de Wunnengsbau an Eegeregie erschléisse mussen. D’Gemengen hunn haut scho Moyen’en fir dat ze maachen, de Pacte Logement gesäit zum Beispill vir, dass d’Gemengen e Virkafsrecht op all Bauterrain hunn, mee se notzen et net. Aner Instrumenter fir de Privatmarché an de Grëff ze kréien, wéi z.B. d’Besteierung vun eidelen Terrain’en a Wunnenge ginn – mat e puer Ausnamen – ni genotzt. De Baulandvertrag vun der leschter Regierung, dee Privatleit a Promoteuren dozou brénge soll, hir Terrain’en méiglechst séier ze viabiliséieren, läit de Moment am Tirang.
D’Verantwortung gëtt sech wéi eng waarm Gromper hin an hir gereecht. D’Gemengen notzen hir Mëttelen net, d’Regierunge sinn net bereet déi néideg Schrëtt méi wäit ze goen an de Gemenge Sécherheet ze ginn, zum Beispill wat d’Besteierung ugeet oder d’Expropriatioun vu groussen Terrain’en, déi vu Promoteuren oder Fongen aus renger Spekulatioun brooch leie gelooss ginn.
An der Aktualitéitsstonn iwwer de Fonds du Logement huet den David Wagner de Fanger an d’Wonn geluecht: Nëmmen 2% vum verfügbare Bauterrain zu Lëtzebuerg gehéiert dem Fonds du Logement, nëmmen 10% gehéiere Staat, Gemengen an engem vun den zwee ëffentleche Promoteuren, SNHBM (2%) a Fonds du Logement (2%). De ganze Rescht gehéiert Privaten, wouvunner de Gros am Besëtz vun enger ganz klenger Minoritéit vu Groussgrondbesëtzer a vun décke Promoteuren an hire spekulative Fongen ass.
D’Kontroll déi sou vun Immobilienspekulanten iwwer de Bauterrain an d’Präisser ausgeüübt gëtt, verhënnert, dass genuch gënschteg Wunnenge gebaut kënne ginn.
De Fonds du Logement huet d’lescht Joer nëmmen 133 Wunnengen op de Marché bruecht. Wann ee bedenkt, dass all Joer minimum 6.500 Wunnenge gebraucht ginn, mee der just 3000-3500 gebaut ginn, gëtt engem séier kloer, dass dat net duergeet.
Iwwer 2.000 Leit sti beim Fonds du Logement op der Waardelëscht. D’Leit melle sech net fir näischt fir eng Wunneng vum Fonds du Logement ze kréien. Och wann déi mannst wahrscheinlech op der Strooss sëtzen, sou sinn déi meescht awer schlecht logéiert. Et si Jonker, déi net doheem erauskommen, et sinn oft Fraen, déi no enger Trennung vum Partner keng gëeegent Wunneng fannen an net op d’Féiss kommen, et si Refugié’en, déi aus de Centres d’accueil erauswëllen a – mussen, et si Leit, déi schaffe ginn a Geld verdéngen, mee net genuch, fir eng Wunneng kënnen ze lounen.
D’Wunnengsnout mat all hire Manifestatiounen, vum perséinleche Schicksal bis hin zu der Entwécklung vun eise Quartier’en, Dierfer a Stied ass op een zentrale Problem zréckzeféieren: d’Präisser an d’Disponibilitéit vun den Terrain’en.
Fir dëse Problem unzegoen, muss d’Regierung déi néideg Mesuren ergräifen, vum Virkafsrecht iwwer d’Besteierung bis hin zur Expropriatioun vu Groussgrondbesëtzer. déi Lénk géifen sou eng Politik ënnerstëtzen.
2013 sinn DP, LSAP an déi Gréng zesummen ugetruede fir d’Lëtzebuerger Gesellschaft ze moderniséieren an demokratesch z’erneieren. Verschidde Reformen an dem Sënn si gelongen, wéi z.B. d’Trennung vu Kierch a Staat oder d’Aféiere vum homosexuelle Bestietnis.
Bei der Demokratiséierung ass d’Regierung awer kläglech gescheitert. D’Reform vun der Verfassung huet sie net ëmgesat a mat engem schlecht preparéierte Referendum huet sie d’Dir fir d’Wahlrecht fir auslännesch MatbiergerInnen a Jonker ab 16 Joer fir laang Zäit erëm zougeschloen.
Déi Neioplo vun DP-LSAP-Déi Gréng huet kee sou en Zil méi. D’Koalitiounsofkommes fir déi nächst 5 Joer liest sech wéi eng Opzielung vun all méiglechen Ziler a Reformen, ouni Prioriséierung, ouni roude Fuedem, ouni Plang.
Wéi eng Erausfuerderunge fir d’Zukunft?
Et wierkt esou, wéi wann d’Koalitiounsparteien sech beim Constat iwwer d’Erausfuerderungen, déi sech eisem Land an der Zukunft stellen, net eens wieren. Déi géigendeeleg Interessen, déi d’Parteie vertrieden, gi siichtbar, wann een iwwer déi puer grouss ugekënnegt Mesuren erauskuckt an erausfanne wëll, wéi
déi Lénk gesi 4 grouss Erausfuerderungen, deenen sech déi nei Regierung stelle misst:
Den Demokratiedefizit – Nëmmen nach eng Minoritéit vun den AwunnerInnen huet d’Wahlrecht. Dësen Defizit ass och e sozialen, wëll ëmmer manner Leit, déi hei schaffen, matentscheede kënnen. Dat selwecht trëfft zou op Locatairen, déi majoritär kee Wahlrecht hunn an awer d’Affer vun der verkorkster Logementspolitik sinn.
D’Schéier tëscht aarm a Räich geet rasant auserneen. Sie gëtt ugedriwwe vun der Schoul, déi sozial Ongläichheeten net méi kleng mécht, mee reproduzéiert, vun enger Lounpolitik an enger Wunnengskris, déi ëmmer méi Leit an d’Aarmut drécken, vun enger Steierpolitik, déi ëmmer méi zugonschte vun de Räichen ëmverdeelt.
D’ekologesch Kris: Lëtzebuerg huet en enormen ekologesche Foussofdrock, bal vu kengem Land geet esou vill Pollutioun a sou en héije Ressourcëveverbrauch aus. D’Regierung muss eng Politik maache fir dëser Verantwortung gerecht ze ginn, mee se verstoppt sech hannert der Privatwirtschaft an technologeschen Entwécklungen. Mee des Politik ass net d’Léisung, mee e groussen Deel vum Problem.
Oprëschtung a Konflikter: Lëtzebuerg ass ënnert de leschte Regierungen zu engem Acteur a Kricher a bewaffente Konflikter ginn, andeem mat der Oprëschtung profitabel Geschäfter gemaach ginn. Lëtzebuerg ass haut keng Stëmm méi vum Apeasement.
Demokratie: wäit hannert den Ufuerderungen.
Bei der Stäerkung vun der Demokratie wëll déi nei an all Regierung keng grouss Spréng maachen. Bis op e puer hallefhäerzeg Ukënnegunge steet wéineg Konkretes an dem Kapitel vum Accord.
D’Verfassungsreform soll endlech kommen, mee déi wichtegst Froen si vun Ufank un net méi Bestanddeel vun der Debatt, sou, dass d’Reform sech op e Facelifting vun der aler Verfassung beschränke wäert. D’Fro ob Lëtzebuerg nach en demokratesche Staat ass, wa 50% vun de Leit, déi hei wunnen a schaffen net iwwer d’Politik mat entscheede kënnen, ass ausgeklamert.
Déi nei Regierung erkennt zwar déi strukturell Schwächt vum Parlament un, mee ass net bereet dem Parlament an den Deputéierten déi Méiglechkeeten ze ginn, fir dass sie hir verfassungsméisseg Roll kënne gutt erfëllen, nämlech d’Regierung ze kontrolléieren.
Nei Regierung verdeelt Steierkaddoen a suergt net vir.
An der Steierpolitik mécht déi nei Regierung do weider wou déi al opgehalen huet. Se entzitt dem Staat an domat den AwunnerInne vum Land ëmmer méi d’finanziell Mëttelen, fir demokratesch ze decidéieren an z’investéieren.
D’Betriber sollen an Zukunft nach manner Steiere bezuelen an d’Kapital gëtt weider vill manner besteiert ewéi d’Aarbecht.
Mat dëser Politik komme mir an e geféierlechen Däiwelskrees: mat déiwe Steieren zéie mir ëmmer méi Betriber op Lëtzebuerg, wouduerch de Wuesstem weider kontrolléiert klëmmt. Wa méi wirtschaftlech Aktivitéiten zu Lëtzebuerg stattfannen, da brauche mir och méi Infrastruktur: Wunnengen, Transportmëttel, Energie, Schoulen a Crèchen. Mee wann d’Steieren dauernd erofgesat ginn, da sinn ëmmer manner Recetten an der Staatskees fir dat ze finanzéieren. D’Konsequenzen dovunner kenne mir: d’Liewensqualitéit geet erof, d’Schéier tëscht aarm a räich geet weider op.
Donieft läit doduerch och ëmmer méi Steierlaascht op de schaffende Leit, wärend Betriber a Kapital ëmmer manner zum Fonctionnement vum Staat bäidroen.
Mindestloun: D’Aarbecht gëtt weiderhin net anstänneg bezuelt!
D’Regierung proposéiert de Salariéen e puer Grimmele méi vum Kuch, mat enger Mindestlounerhéijung vun 100€ netto, réckwierkend op den 1. Januar. Vun engem richtege Fortschrëtt a punkto Ëmverdeelung tëscht Kapital an Aarbecht kann een hei net schwätzen. D‘Erhéijung vum Mindestloun soll an éischter Linn de Staat eppes kaschten, d’Patronat kënnt gutt ewech. Dat si fir d’éischt emol eng Erhéijung vum Mindestloun vun 1,1 % um 1. Januar 201. Dat ass Automatismus, eng Upassung vum Mindestloun un d’Lounentwécklung, déi all zwee Joer virgeholl gëtt. Dann eng Erhéijung vu weideren 0,9% an de Rescht soll da viraussiichtlech iwwer e Steierkredit finanzéiert ginn. Déi reell Brutto-Erhéijung bedréit also just 0,9%, circa 18€ also. An déi geplangten 100€ netto méi, sinn duerfir a Wierklechkeet just eppes méi wéi 80€ un deenen sech d’Patronat lächerlech wéineg bedeelege muss.
De Mindestloun wäert ëmmer nach ënnert der Aarmutsschwell leien an d’Leit wäerten och ëmmer nach grad esou vill a sou laang schaffe mussen. Amplaz d’Aarbechtszäit progressiv erofzesetzen an domat e moderne Geescht ze weisen, proposéiert d‘Regierung zwee weider Congésdeeg, dovun een a Form vun engem obligatoresche Feierdag. Ob d’Salariéen och wierklech vun deenen 2 Deeg méi am Joer profitéiere kënnen, hänkt vun de Gewerkschaften of an hirem Negociatiounskraaft, well des 2 Congésdeeg méi sinn net an de bestoende Kollektivverträg abegraff.
Ëffentlech Schoul geet ënner am Reformchaos.
Déi lescht Schoulreformen hunn just en décke Waasserkapp geschaaft, bestoend aus sëlleche Gremien an Organismen deenen hir Missiounen sech oft iwwerschneiden. Elo gëllt et dëse Waasserkapp un d’Schaffen ze kréien an en doropshin se evaluéieren, an der Hoffnung dat en sech bewäert. De Bildungsdësch deen dës Regierung wëll an d’Liewe ruffe fir d’Matbestëmmung bei der Schoulpolitik ze fuerderen, kënnt leider vill ze spéit. Eng richteg demokratesch Bedeelegung am Kader vun de Schoulreforme gouf et bis elo net. De gréisste Schued ass scho verursaacht ginn. Mat der Lycéesreform riskéiert eis Schoullandschaft opgespléckt ze ginn tëschent Elitten- a Masseschoulen. Mesuren déi gutt klengen ewéi d‘Diversifiéierung vun der schoulescher Offer, oder d’Upassung vun de Schoulen an hire Programmer un déi verschidden Talenter a Besoin’e vun de Schüler bedeiten tëschent de Zeilen eng Mise en concurrence vun de verschiddene Schoulen am Secondaire an ee Kompetenz orientéierten Unterrecht deen d’Schüler op Grond vun hire soziale Schwächte filtert.
An der Kontinuitéit mat de leschte Reforme scheitert d’Regierung un der Opwäertung vun der Beruffsausbildung. Amplaz op Grond vun der ekologescher Erausfuerderung déi bevirsteet dem Handwierk e neie Stellewäert ze ginn, well mer Leit brauchen déi kënne reparéieren an op ekologesch Aart a Weis Produkter schafen, stellt d’Regierung gär d’Zesummenaarbecht mat Betriber déi am wirtschaftlechen Trend vun der Digitaliséierung leien. Säit der Reform vum Stage fir d’Enseignanten aus dem Fondamental ass de Beruff esou onattraktiv ginn dat eng reegelrecht Penurie am Enseignement entstanen ass. D’Regierung huet hei weiderhi keng Verbesserungsvirschléi, mee setzt dann elo op d’Volontariat vum Schoulpersonal fir Iwwerstonnen ze leeschten am Kader vun den aide aux devoirs an de cours d’appui. Zu engem Sënneswandel fir eng sozial-gerecht an inklusiv Schoul opzebaue koum et schlussendlech net. De neie Schoulminister bleift dem alen trei.
Klimaverännerung: der Regierung feelt de Courage fir wierksam Mesuren.
déi Lénk begréissen, dass d’Regierung d’Drénglechkeet vun der Klimaverännerung erkannt huet a sech zu den Ziler am Accord vu Paräis verflicht. Sou steet am Koalitiounsofkommes, dass d’Regierung alles drusetze wëll, fir d’duerchschnëttlech Temperatur op der Äerd net iwwer de Richtwäert vun +1,5°C klammen ze loossen.
Wann déi Ausso awer eescht gemengt wier, da misst d’Regierung elo séier ufänke couragéis Mesuren z’ergräifen a virun allem eng laangfristeg Strategie op den Dësch leeën, mat verbindlechen Ziler an Echeancen, konkrete Mesuren an engem Finanzéierungsplang.
Dat feelt awer komplett am Regierungsprogramm an ob déi nei al Koalitioun wierklech bereet ass, déif gräifend politesch Entscheedungen ze treffen, ass net aus dem Text erauszeliesen, wëll alles immens flou bleift.
déi Lénk vertrieden de Standpunkt, dass Klimaschutz eng kloer a verbindlech gesetzlech Basis brauch, mat Ziler fir all Wirtschaftsberäich. Mir mengen, dass nëmme mat ëffentleche Suen iwwerhaapt Klimaschutz ka bedriwwe ginn, dee bei all de Leit ukënnt, vun all de Leit mat gestalt ka ginn. Mat Privatkapital geet dat net, wëll dat sicht nëmmen nom Profit an d’Rettung vun der Äerd ka kee Profitgeschäft sinn. Mir mengen, dass sozial Gerechtegkeet net duerch Klima- an Ëmweltpolitik (z.B. duerch Steieren) kann a Fro gestalt ginn. Dat ass och net néideg, ënnert der Bedingung, dass Staat a Gemengen dofir suergen, dass jiddereen de spannende Wee vun der ekologescher Transitioun mat ka goen, net just déi Räich a Privilegéiert.
Wat des 3 Aspekter (gesetzlech Basis, ëffentlech Investitiounen a Kontroll, sozial gerecht ekologesch Transitioun) bleift d’Ofkommes vun DP, LSAP an Déi Gréng bis op déi eng oder aner Ausnam stomm.
Logement: Déck Promoteuren an Immobilienspekulante bleiwen op Sonnesäit.
Wat d’Präisser vum Wunnen zu Lëtzebuerg ugeet, huet d’Regierung d’Seegel scho gestrach, bevir se den Hafe verlooss huet.
Déi nei Ministesch mengt, dass souwisou näischt géint déi héich Präisser um private Wunnengsmaart ka gemaach ginn. Um private Marché wunnen awer 98% vun de Leit zu Lëtzebuerg, dorënner zéngdausende Locatairen, déi also weider hiert lescht Hiem musse ginn, fir eng Wunneng ze hunn.
Fir déi Lénk ass et zwar wichteg sou séier wéi méiglech a sou vill wéi méiglech ëffentlech Locatiounswunnengen ze bauen, mee dat kann net heeschen, dass um Privatmarché d’Leit weider an de Ruin musse gedriwwe ginn.
D’Instrumenter, déi d’Regierung virschléit fir u méi Terrain’en ze kommen, fir de Gemengen sou méi Méiglechkeeten ze gi Wunnengen ze bauen, wäerten och net gräifen, wann Investoren a Promoteure weiderhi méi Geld verdénge kënnen, wann se hir Terrain’en um private Marché als Kapitalanlag halen. Soulaang d’Präisser um Privatmarché weider sou klammen, ass eng Immobilie déi sécherst a rentabelst Geldanlag zu Lëtzebuerg. Wa mam Wunnen awer weider dat déckt Geld soll verdéngt kënne ginn, wäerten déi mannste Leit an de Genoss vun enger gënschteger Wunneng kommen. An d’Gemenge wäerten och net u Bauterrain kommen.
Soumat ginn d’Virschléi vun der Regierung laanscht d’Realitéit um Wunnengsmaart an och laanscht d’Realitéit vu ville Leit, déi haut mat hirem Loun scho keng Wunneng méi bezuele kënnen. Eppes steet fest: d’Regierung wëll den décke Promoteuren an Immobilieninvestoren op alle Fall net wéi dinn.
Nach méi Oprëschtung, nach manner Fridden a Siicht.
Onmoosseg international Konflikter hunn an deene leschte Jore fir eng onverzeilech humanitär Kris gesuergt. D‘Incapacitéit vun den europäeschen Autoritéiten eng anstänneg Opnahmpolitik op d’Been ze kréien huet den Doud vun Dausende Geflüchteter aus all deene Konfliktzone verursaacht. Trotzdeem, investéiert déi lëtzebuergesch Regierung gäre weiderhin an d’Oprëschtung. Mat Militärfligeren a -satellitten huet sech d’Regierung indirekt um Krichsspill bedeelegt an dréit mat Responsabilitéit un de Schied un de Mënschen an hirer Ëmwelt déi do entstinn. D’Militärbudgete solle weiderhi klamme fir d’Fuerderunge vun der NATO kënnen ze erfëllen, och fir eng Finanzéierung vun enger europäescher Arméi kënnen ze garantéieren , déi kloer offensiv ausgeriicht ass De militäresch-industrielle Komplex dee weidergedriwwe soll ginn, a nach méi lëtzebuergesch Betriber abanne soll gëtt als lukrativ Wirtschaftsnisch opgebaut. De Militärbudget wäert fir déi nächst Jore méi héich ausfalen ewéi dee vun der Kooperatioun an der Entwécklungshëllef. Dat huet näischt méi mat Verdeedegungspolitik ze dinn.
Conclusioun : Net op der Héicht vum Enjeu
Den Accord ass e Potpourri vu verschidde Mesuren, déi alleguer eppes gemeinsam hunn: se sinn net Deel vun engem stëmmege Konzept. D’Enjeu’en, déi eist Land virun sech huet si grouss. Fir se unzegoen, brauch eng Regierung e Programm aus engem Goss, och wëll d’Froe ronderëm d’ekologesch Kris, d’sozial Ongläichheeten, d’Wunnengsnout oder d’Roll vum Staat an der Steierpolitik enk matenee verbonne sinn.
Am Ofkommes vun der Regierung tauchen des Zesummenhäng net op, Kapitelen a Mesurë widderspriechen sech deelweis, sou wéi wann d’Regierung aus lauter autonomen Eenzelkämpfer géif bestoen.
Déi eenzeg Konstant am Accord ass déi scho bal reliéis Iwwerzeegung, dass alles mat Digitaliséierung ze meeschtere wier. Dat ass natierlech praktesch. Mee et ass och geféierlech. D’Regierung street de Leit Sand an d’Aen, wann se mengt, dass mat digitale Léisungen de Kampf géint ekologesch Krise gewonne kéint ginn, dass mat der Digitaliséierung de Bildungssystem verbessert an den Zougank zu Aarbecht vereinfacht ka ginn.
An dem d’Regierung alles op technesch Léisunge reduzéiert gëtt, ass dësen Accord onpolitesch an um Enn onverantwortlech.
[LU] Am décke Verkéier an am Stëbs hunn déi Lénk op dëser trouschtloser Plaz op déi komplett Fehlplanung vu ganze Quartier Ban de Gaasperech opmierksam gemaach bei dem de Staat an d’Stad hier Handlungsfräiheet reegelrecht décke private Promoteuren ënnerworf hunn.
De Ban de Gaasperech steet fir 0 Transparenz, fir Luxuswunnengen, eng eenzeg Konsumlandschaft an eng ekologesch Katastroph.
De Ban de Gaasperech ass och beispillhaft fir eng knaschteg Steierpolitik. De ganze Quartier gëtt mat Hëllef vum Immobiliefong Olos deen de Promoteure Becca a Lux gehéiert finanzéiert, déi sech un dem Projet eng gëllen Nues verdéngen. Mat Immobiliefongen a Form vu FIS’en erlaben d’Regierunge grousse Grondbesëtzer a Promoteure ganz Arealer u Terrain’e ze besëtzen ouni dorop Steieren ze bezuelen an am Fall vum Ban de Gaasperech och nach d’Loyere vu Bürosflächen a Luxuswunnengen anzekasséieren.
déi Lénk soe Stop zu de Steierkaddoe fir Immobilienhaien a fuerderen eng sozial an ekologesch Planungspolitik déi vun der ëffentlecher Hand gefouert gëtt an de gënschtege Wunnraum zur Realitéit mécht.
[FR] Dans le trafic et la poussière déi Lénk a tiré l’attention sur l’erreur de planification d’un quartier entier, le Ban de Gasperich. Ici, l’Etat à délégué tous ces pouvoirs d’action à de gros promoteurs de l’immobilier.
Ce triste endroit est associé à une gestion opaque, des appartements de luxe, un consumérisme effréné et l’ignorance totale des critères écologiques.
Le Ban de Gasperich est également représentatif pour une politique fiscale malhonnête. Le quartier entier est financé par le fonds immobilier Olos appartenant aux promoteurs Becca et Lux qui se font un maximum d’argent avec ce projet. A travers des fonds immobilier sous forme de FIS , les gouvernements permettent à de gros propriétaires et promoteurs d’occuper des surfaces de terrains énormes sans payer d’impôts sur ce capital. De plus, dans le cas du Ban de Gasperich ces promoteurs brassent du fric supplémentaire en encaissant les loyers des surfaces commerciales et des appartements de luxe.
déi Lénk dit stop aux cadeaux fiscaux pour les requins de l’immobilier et revendique une politique de planification sociale et écologique menée par les pouvoirs publics afin de créer réellement du logement abordable.
“Stell der vir du hues 25 Joer, bass fäerdeg mat Schoul a Studium. Du hues eng Aarbecht fonnt a engem Architektebüro, mee déi éischt puer Joer verdéngs du net ganz vill. Du hues nach zwee Méint doheem gewunnt, mee dat huet dech ze vill genervt, et gëtt elo Zäit fir eng eege kleng Wunneng ze lounen. Du sichs a sichs, mee eng gënschteg Wunneng ass net ze fannen, scho guer net an der Stad oder an der Ëmgéigend. D’Loyer’en géife locker iwwer en Drëttel vun denger Paie friessen, och mat der Subvention Loyer vum Staat. An da wëll och nach d’Immobilienagence ee ganze Loyer an de Propriétaire wa méiglech 3 Méint Kautioun. Déi Suen hues du net einfach mol sou um Konto. Dat eenzegt wat’s du do hues ass en décke fette roude Minus. Dat ass de Studenteprêt, deen’s du rembourséiere muss.”
Zu Lëtzebuerg läit den duerchschnëttleche Loyer fir eng Wunneng aktuell bei circa 1400€. Dee Montant gëtt just eng Moyenne erëm a berécksiichtegt net d’Gréisst oder den Zoustand vun enger Wunneng, mee e weist, wéi verréckt d’Präisser zu Lëtzebuerg sinn. Fir de Verglach: de Mindestloun läit de Moment bei 2048€ Brutto.
D’Deierecht bei de Loyere klëmmt och rasant. Tëscht 2005 an 2017 sinn déi annoncéiert Loyer’en (eng richteg a verlässlech Erhiewung gëtt et net) fir Haiser em 33%, fir Appartementer souguer em 46% geklommen. D’Lounentwécklung zu Lëtzebuerg hält do bei wäitem net méi mat.
D’Präisser um Wunnengsmaart gi just nach duerch d’Ongläichgewiicht tëscht Offer an Nofro an duerch Spekulatiounsgeschäfter bestëmmt. Mat de reelle Liewenskäschten hunn se näischt méi ze dinn, se klammen em e Villfacht méi séier wéi déi.
Ëffentlech Wunnenge ginn et bei wäitem net genuch. Dat weisen eleng schonn d’Waardelëschten: wärend beim Fonds du Logement 2.500 Persounen op eng Wunneng waarden, sinn et der bei der AIS 1.300 déi op e Relogement waarden.
Déi allermeeschte Leit, déi op Wunnengssich sinn a sech näischt kafe kënnen oder wëllen, mussen also um private Marché lounen. Hei gi se mat Immobilienagence konfrontéiert, déi an 99% vun de Fäll am Optrag vum Propriétaire schaffen, mee dem Locataire dann awer e Mount Loyer Provisioun verrechnen. Derbäi kënnt d’Kautioun, déi de Locataire berappe muss, oftmools 3 Méint Loyer. Rechent een dat zesummen, sti fir vill Locatairen direkt Dausenden Euro’en zu Buch, just fir mol e Schlëssel vun der Wunneng ze kréien.
D’Regierung huet e puer Hëllefen agefouert fir Locatairen. Mee dat si just e puer Drëpsen op de waarme Steen. Sou ass d’Subvention Loyer bis elo en Echec op ganzer Linn an eng Fehlkonstruktioun. Nëmme wéineg Leit froen se a bei deejéinegen, déi se kréien, geet et hannen an vir net duer, d’Loyer’en klammen sou séier, dass d’Subventioun no 2-3 Joer opgefriess ass. Bei der Subvention Loyer handelt et sech am Endeffekt em eng Subventioun vun der Verdeierung zugonschte vu Propriétairen. De strukturelle Problem um Wunnengsmaart gëtt domat verschäerft.
déi Lénk wëllen déifgräifend Verännerungen an der Logementspolitik an dat och zu Gonschte vun de Locatairen. Nieft de Virschléi fir méi ëffentlech a gënschteg ze bauen, wëlle mir d’Gesetz iwwer de bail à loyer komplett reforméieren. Zu dem Zweck hu mir an de leschten 18 Méint och zwee Gesetzer an der Chamber deposéiert. Bis elo gi se awer vun den anere Parteien ignoréiert.
Wat wëlle mir mat deene Gesetzer veränneren?
Mir wëlle Locatairen den Accès zu enger Wunneng erliichteren.
(-) D’Frais d’agence sollen an Zukunft vum Opdraggeber bezuelt ginn, net méi vum Locataire.
(-) De Montant vun der Kautioun soll op 1 Mount begrenzt ginn an net wéi haut nach op 3 Méint.
Mir wëllen d’Entwécklung vun de Loyere wierksam encadréieren.
(-) An Zukunft soll de Wäert vun enger Wunneng anescht gerechent ginn. D’Deierecht, déi duerch Spekulatioun an de massive Manktem u Wunnengen entseet, soll bei der Berechnung vum Wäert erausgerechent ginn. Sou géif och de Loyer, dee maximal dierf gefrot ginn, däitlech erofgoen.
(-) D’Rechter vun de Locataire soll gestäerkt ginn. Et soll fir si méi einfach ginn eng Reevaluatioun vum Loyer z’erwierken.
Weider Erklärungen iwwer dëse Gesetzesvirschlag fannt dir HEI.
« Stell der vir du bass en ale Mann. Du waars bis zu denger Pensioun zu Esch op Terres Rouges an der Stolindustrie. Du hues däi ganzt Liewe schwéier geschafft, mee du hues gutt verdéngt an dir an denger Famill ass et vu Joer zu Joer finanziell besser gaangen. Du hues däin Haus an der Hiel vun de Schmelzhäre kritt. Dono hues du grad wéi déi meescht Aarbechter de Patron’en d’Haischen ofkaaft fir en Apel an e Stéck Brout. Du hues zwee Enkelkanner. Sie hu studéiert, schaffe scho puer Joer a lounen allebéid eng Wunneng am Minett. Mee de Loyer ass schwäindeier. De Site Terres Rouges läit haut brooch, wéi souvill fréier Industriesitten zu Lëtzebuerg. Mittal&co waarde bis de richtege Promoteur mam décke Geld kënnt an de Staat hinnen de ganze verknaschten Terrain botzt. Schéi Quartier’en mat gënschtege Wunnengen interesséiert déi net, déi hunn aner Pläng. Du hues däi ganzt Liewe schwéier geschafft, mee firwat? Déng Enkelkanner kënnen sech mol keng Wunneng méi kafen! »
Zu Lëtzebuerg feele gënschteg Wunnengen. D’Offer um private Wunnengsmaart ass de Besoin’en a meeschtens och dem Portmonni vun Kleng- a Mëttelverdénger net méi ugepasst. Déi meescht vun de feelende Wunnenge mussen nei gebaut ginn an dofir gëtt Bauterrain gebraucht.
déi Lénk wëllen dass de Staat an d’Gemengen e groussen Deel vun deene Wunnengen bauen, wëll sie bauen net fir de Profit a kënnen sou gënschtegt Wunnen erméiglechen.
92% vun deene Flächen, déi potentiell fir de Wunnengsbau disponibel sinn, gehéieren awer de Moment entweder Privatpersounen oder kommerziellen Acteuren (Fonds, Entreprisen etc.). Nëmmen 8 % gehéieren dem Staat, ëffentleche Promoteuren oder de Gemengen. Dat geet net duer. Staat a Gemenge brauche méi Bauterrain fir selwer kënnen ze bauen. Besonnesch awer musst et fir sie méiglech sinn, méi einfach zousätzlecht Bauland kënnen ze mobiliséieren. Dobäi steet de Grondbesëtz vu groussen Immobiliëbesëtzer, Fongen an Entreprisen am Fokus.
Dee gëtt nämlech allze oft just zu Spekulatiounszwecker gehalen an net fir drop ze bauen. Wann drop gebaut gëtt, da gëtt vu privaten Investoren de gréisst méigleche Rendement gesicht, also gi Wunnengen a Projet’en fir Ultraräicher ëmgesat (Beispill Royal Hamilius oder d’Stäreplaz an der Stad). De Staat an d’Gemengen hunn also an deene Fäll guer keen Afloss méi op dat, wat gebaut gëtt. Op villen Industriebroochen uechter d’Land gesäit et ganz ähnlech aus. D’Besëtzer vum Terrain (a ville Fäll ArcelorMittal), wëll all Profit erausschloen, dee se kréie kënnen, an d’Gemengen an de Staat si blockéiert, ausser sie komme selwer fir d’Botze vun deenen oftmools verknaschten Terrain’en selwer op.
déi Lénk wëllen der Spekulatioun op Grond a Buedem an dem Bau vu sënnlose Luxusbaute fir Ultraräicher en Enn setzen.
Verschidden Instrumenter hunn d’Gemengen haut scho fir der Spekulatioun entgéint ze wierken, mee se notzen se net. Dofir wëll mir aus der Méiglechkeet eng Obligatioun maachen. An Zukunft sollen d’Gemenge Bauterrain’en besteieren, déi 3 Joer no der Affektatioun (als Bauterrain) ëmmer nach net bebaut ginn.
Donieft wëllen déi Lénk och eng sougenannt Mehrwertabgab op Terrain’en aféieren. Déi soll da fälleg ginn, wann en Terrain, den am PAG a Bauterrain ëmgewandelt gëtt, viabiliséiert gëtt (duerch e Verkaf oder e Bauprojet) an de Besëtzer de Méiwäert kasséiert. Et ass nämlech sou, dass dee Méiwäert just op der politescher Entscheedung vun engem Gemengerot baséiert, fir en Terrain als Bauterrain ze klasséieren. déi Lénk sinn der Meenung, dass een Deel vun dem Wäert an de Gemengebudget zréckfléisse soll. Sou gewënnt d’Gemeng u finanziellem Handlungsspillraum fir selwer Wunnengen an Infrastrukturen ze bauen.
Een anere grousse Problem besteet doran, dass zu Lëtzebuerg Enteegnunge fir de Bau vu groussen zesummenhänkende Wunnengsprojet’en am allgemengen Interesse keng zolidd rechtlech Basis hunn. Mir mengen, dass een dat an der Verfassung ofännere muss an donieft och d’Virkafsrecht vum Staat an de Gemenge stäerken muss.
Conformément à l’article 80 du Règlement de la Chambre des Députés, je vous prie de bien vouloir transmettre la question suivante à Monsieur le Ministre du Logement et à Madame la Ministre de l’Environnement.
Le paquet « banque climatique et logement durable » voté à la Chambre des Députés en décembre 2016 et entré en vigueur début 2017 prévoit toute une série de mesures visant à favoriser l’assainissement énergétique de logements et l’utilisation rationnelle ainsi que la production d’énergie renouvelable dans le domaine du logement.
Une des mesures prévues par ce paquet est la « banque climatique » qui vise à faire bénéficier les ménages éligibles d’un prêt à taux zéro ou à taux réduit pour le financement de travaux nécessaires dans le cadre d’un assainissement énergétique de leur logement.
Dans une réponse à la question parlementaire n°3206 de Madame la Députée Octavie Modert, Monsieur le Ministre du Logement et Madame la Ministre de l’Environnement indiquaient que seulement 12 demandes pour un prêt à taux réduit avaient été introduites durant les neuf mois suivant l’entrée en vigueur du dispositif et que neuf demandes avaient été approuvées. Les deux ministres étaient en outre dans l’impossibilité de fournir des informations chiffrées concernant le prêt à taux zéro et renvoyaient à une réunion ultérieure de la commission du logement pour dresser le bilan du nouveau dispositif. Or, un bilan complet n’a selon mes informations pas encore été fourni.
Partant, je voudrais poser les questions suivantes à Monsieur le Ministre du Logement et à Madame la Ministre de l’Environnement :
(-) Combien de personnes ont à ce jour pu bénéficier d’un prêt climatique à taux zéro ? Combien de ces personnes ont également pu bénéficier d’une prise en charge des honoraires liés à l’établissement d’un conseil en énergie ? Combien de ces personnes ont en outre bénéficié d’une prime en capital ? Les Ministres peuvent-ils me communiquer la somme totale des montants déboursés par l’Etat dans ce contexte ?
(-) Combien de personnes ont à ce jour pu bénéficier d’un prêt climatique à taux réduit ? Les Ministres peuvent-ils me communiquer la somme totale des montants déboursés par l’Etat dans ce contexte ?
„Stell der fir du bass eng elengerzéiend Fra a wunns mat dengen zwee Bouwen an enger klenger Wunneng zu Esch, Baujoer 1970. Déi zwee mussen sech een Zëmmer deelen, obwuel se allebéid schonn an d’Schoul ginn. D’Wunneng ass vill ze kleng gi mat zwee Kanner, mee du konnts se no der Scheedung halen, alt dat. Du bass u sech zefridden zu Esch, wa just de Kaméidi vun der Strooss net wier. D’Fënsteren sinn net nei an d’Maueren si schlecht isoléiert a bidde wéineg Schutz. Am Wanter ass et schwäikal an am Summer gees de futti vun Hëtzt. Mee dat ass leider esou. Du kriss kee Prêt fir an der Wunneng eppes ze maachen, du hues keng Suen op der Säit a mam Mindestloun plus Kannergeld geet d’Rechnung um Enn vum Mount ganz knapp op. Nei Fënstere sinn e Luxus, deen’s du der net leeschte kanns. »
Wann eis Ëmwelt futti gemaach gëtt, leiden déi kleng Leit am meeschten drënner. Et sinn si déi responsabiliséiert ginn, wärend déi Räich weiderhi verbëtzen a verschmotzen. Et sinn d‘sozial Ongläichheeten déi d’Ëmweltzerstéierungen ëmmer erëm op en Neits verschäerfen. Déi selwecht Ongläichheete spigelen sech erëm beim Kampf géint de Klimawandel. Hei huet net jiddereen déi selwecht Moyen’e fir den ëmmer méi spierbare Konsequenzen ze trotzen a säi Liewensstil un déi nei Defien unzepassen.
Ugefaange beim eegenen Doheem. Am Kontext vun der Wunnengsnout steet gënschtegt Wunne fir Leit mat klengem Akommes op éischter Plaz. Den ekologeschen Aspekt, an d’Nohaltegkeetskritäre vum Doheem si leider Niewesaach. Gënschtegt Wunnen an enger propperer Ëmwelt, eng optimal Wärmedämmung vun den eegenen oder gelounte véier Wänn muss fir jiddereen zougänglech sinn. Fir gënschtegt Wunnen ze garantéiere soll net un der Qualitéit vum Logement gespuert ginn.
déi Lénk wëlle Wunnraum schafen deen abordabel an energieeffizient ass. Bestoend ëffentlech Wunnenge mussen energetesch sanéiert ginn an d’Sanéierung muss vum Staat sou encouragéiert, finanzéiert an organiséiert ginn, dass och Leit mat geréngem Akommes se kënnen an Usproch huelen an en anstännege Wunnconfort kënne genéissen. Energie spueren dierf net just eng Optioun si fir déi déi et sech leeschte kënnen.
Bis elo verleeft d’staatlech Finanzéierung vu Sanéierungsaarbechten iwwer d’Klimabank, mat engem privat finanzéierte Prêt (Prêt climatique) mat nidderegem Taux oder zum Nulltarif, vun dem de Staat just d’Zënsen iwwerhëlt a soumat ëffentlech Gelder u Privatbanke bezilt. Dat déi ëffentlech Hand nëmme wéineg Wäert op den Enjeu vun der Energieeffizienz leed, mierkt een un der schwaacher Sensibiliséierungscampagne an der komplexer Prozedur vum Prêt climatique. Bis elo hunn nëmme ganz wéineg Leit eng Demande gemaach fir eng Hëllef ze kréien.
déi Lénk wëllen eng sozial gerecht Finanzéierung vun der energetescher Sanéierung aféieren an d’Leit op d’Wichtegkeet vun der Energiespuersamkeet opmierksam maachen. Eng ëffentlech Wunnengsbaugesellschaft (Service Public de l’Habitat) soll iwwer en Deel vun hirem Kapital an dës Sanéierungscampagne investéieren an d’Aarbechte koordinéieren.
Konkret wëlle mir e klengen Deel vun de Rentereserven, déi mir fir de Wunnengsbau virgesinn, fir eng sozial gestaffelt Finanzéierung vun energetesche Sanéierungen notzen. Wéi et schonn op Plazen a Frankräich (https://www.pass-renovation.picardie.fr/) virgesinn ass, wëlle mir Stéit mat klenge Revenu’en Zougank zu engem Finanzement ginn, ouni dass fir déi Stéit Méiausgaben entstinn. Sie sollen also d’Méiglechkeet hunn fir ouni Risiko an Drock Suen bei enger ëffentlecher Stell ze kréien. Déi Sue gi rembourséiert, mee de Remboursement pro Mount soll de Montant net iwwersteigen den duerch d’Sanéierung all Mount agespuert gëtt. Déi selwecht Approche ass och fir Locataire méiglech a ka mam Loyer verrechent ginn. Hei ass natierlech en Accord mam Propriétaire néideg.
D‘Konzept hu mir detailléiert ausgeschafft an ass HEI nozeliesen.
De Kampf fir Ëmwelt- a Klimaschutz a fir den Ofbau vun de sozialen Ongläichheeten ass een an dee selwechten. Manner Energieverbrauch vun de Stéit heescht manner Belaaschtung fir d’Klima. Mee se heescht och manner Ausgabe fir ze hëtzen. An dat kënnt virun allem de Stéit mat klengem Revenu ze gutt.
D’Prioritéit op d’energetesch Sanéierung vum Wunnengspark ze leeën, bedeit awer och eis Wirtschaft op ekologesch Féiss ze setzen an d’Handwierk opzewäerten. D‘energetesch Sanéierung kann dobäi hëllefe gutt an ekologesch sënnvoll Aarbechtsplazen ze schafen, lokal a regional, an de Stied an Dierfer uechter d’Land.
„Stell der fir du bass eng jonk Fra an du sichs zesumme mat denger Partnerin en Haus zu Lëtzebuerg. Du schaffs als Journalistin um Radio an deng Partnerin fireng ONG. Du hues ëmmer a Wunngemeinschafte gelieft, mee déi Zäit ass elo eriwwer, et ass Zäit fir den nächste Schrëtt. Du bezils säit 7 Joer däi Studenteprêt of, mee konnts trotzdeem e bëssen eppes op d’Säit leeën, wëll du bass e spuersame Mënsch. Mee geet dat duer? Déng Partnerin huet keng Suen op der Säit. D’Pai ass trotz Studium net sou déck, säi Loyer an der Stad huet alles opgefriess. D’Eltere kënnen net hëllefen, héchstens mat enger klenger Finanzsprëtz, mee net genuch fir d’Bank z’iwwerzeegen. Dir probéiert et dofir mol beim Fonds du Logement a bei der SNHBM, mee d’Waardelëschten si laang, dir sidd net eleng op der Sich no engem bezuelbaren Doheem. »
Dës Geschicht ass eng Realitéit fir eng ëmmer méi breet Spart vun eiser Gesellschaft.
Déi Kategorien vu Leit déi am meeschten vun der Aarmut betraff sinn, sinn och déi, déi am Meeschten ënnert der Wunnengsnout leiden. Besonnesch fir grouss Familljen mat klengem Akommes, a fir Elengerzéiend Familljen ass et schwéier eng Wunneng um private Marché ze fannen.
D’Loyer’en um private Marché sinn esou héich dat ëmmer méi Leit op eng Sozialwunneng ugewise sinn. Zu Lëtzebuerg si nëmmen 2% vum Immobiliepark Sozialwunnengen. Nëmmen déi allerwéinegst kënnen also sou eng kréien. All déi aner mussen déi deier Loyeren um Privatmarché bezuelen a maachen dofir an der Moyenne all Mount iwwer 30% Prozent vun hirem Revenu drop. Den Zougang zu der Proprietéit ass fir déi jonk Generatiounen quasi onméiglech ouni Ënnerstëtzung vun der Famill, an ouni Prêt bei der Bank.
Et gëtt awer en Auswee aus dëser geckeger Spiral.
déi Lénk wëllen méi an den ëffentleche Wunnengsbau investéieren. Nëmmen de Staat an d‘Gemengen baue net fir de Profit. Dofir wëllen déi Lénk eng ëffentlech Wunnengsbaugesellschaft grënnen déi eng seriö Analys vun de Besoin’e soll opstellen, d’Mëttel fir den ëffentleche Wunnengsbau soll un d’Gemengen, an déi ëffentlech Promoteuren verdeelen, ekologescht Wunnen soll ënnerstëtzen a gréisser nohalteg Bauprojet’en soll superviséieren a gesetzlech duerchsetzen.
Duerch den ëffentleche Wunnengsbau, kann dee Wunnraum geschaaft ginn deen och jiddereen sech ka leeschten.
Fir de Leit e Recht op gënschtegt Wunnen ze erméiglechen fuerderen mir donieft och:
(-) Eng Erhéijung vum Budget vun den ëffentleche Promoteuren, dem Fonds de logement an der SNHBM;
(-) Eng Prise en charge vun den Agencekäschten vum Opdraggeber (meeschtens de Propriétaire) fir de Locataire ze entlaaschten (Proposition de loi vun déi Lénk);
(-) Eng nei Berechnung vun de Loyeren, déi der Kafkraaft an der Entwécklung vun de Liewenshaltungskäschten Rechnung dréit an déi d’Deierecht duerch d’Spekulatioun um Wunnengsmaart neutraliséiert. (Proposition de loi vun déi Lénk)
