Question parlementaire concernant la contribution équitable du Luxembourg aux financements des pertes et dommages globaux liés au réchauffement climatique

Monsieur le Président,

Conformément à l’article 80 du Règlement de la Chambre des Députés, je vous prie de bien vouloir transmettre la question parlementaire suivante à Madame la ministre de l’Environnement, du Climat et du Développement durable.

Le financement des coûts des pertes et dommages, c’est-à-dire des dégâts irréversibles causés par des événements climatiques extrêmes liés au réchauffement climatique, est un des points essentiels actuellement débattus à la COP27 à Charm El-Cheikh en Egypte.


Même si les calculs exacts des coûts liés aux pertes et dommages s’avèrent compliqués, des estimations des coûts globaux existent et se situent entre 295 et 590 milliards d’euros en 2030 pour atteindre 1000 à 1800 milliards d’euros en 2050.
[1]

La responsabilité attribuée à chaque Etat en matière du financement de ces coûts liés au réchauffement climatique est déterminée en fonction de la somme cumulée de ses émissions de gaz à effet de serre jusqu’à aujourd’hui et de sa capacité économique.

L’ONG Action Solidarité Tiers Monde (ASTM) a réalisé à l’aide d’un outil de référence en la matière, à savoir le Climate Equity Reference Calculator, une estimation de la contribution équitable du Luxembourg aux financements des coûts des pertes et dommages. Le montant de la contribution avancé par ASTM s’élève ainsi à 324 millions d’euros par an en moyenne et correspond à 0,075% des coûts globaux liés aux pertes et dommages.[2]

Partant je voudrais poser les questions suivantes à Madame la ministre de l’Environnement, du Climat et du Développement durable :

  1. Madame la Ministre a-t-elle pris connaissance des calculs réalisés par ASTM ? Dans l’affirmative, est-elle d’accord avec la méthodologie des calculs et l’ordre de grandeur des montants ?
  2. Votre Ministère a-t-il déjà réalisé voir commandité des études et estimations sur la contribution équitable du Luxembourg en matière de pertes et dommages liés au réchauffement climatique ? Dans l’affirmative, quels en ont-été les conclusions ?
  3. Le gouvernement est-il prêt à prendre un engagement formel pour contribuer à un fonds international dédié au financement des pertes et dommages tout en sachant que le Luxembourg ne s’est jusqu’à présent pas positionné par rapport à un tel mécanisme de financement et ne s’est engagé à aucun financement dans ce contexte ? Dans l’affirmative, le gouvernement est-il prêt à prendre un engagement qui sera à la hauteur de la responsabilité historique et de la capacité économique du Luxembourg d’ici 2030 ? Dans l’affirmative encore, quel est le montant jugé adéquat par Madame la Ministre et comment le justifie-t-elle ?
  4. Madame la Ministre est-elle d’accord avec l’affirmation que le principe de la responsabilité commune mais différenciée en matière de réchauffement climatique ne vaut pas uniquement pour tenir compte des inégalités entre les pays du Nord et des pays du Sud, mais également pour prendre en compte les inégalités de revenus et de patrimoine au Luxembourg? Dans l’affirmative, quelles mesures préconise-t-elle pour faire en sorte que les contributions nationales du Luxembourg à un fonds international en matière de pertes et dommages soient financées équitablement ?

Veuillez croire, Monsieur le Président, à l’expression de mes sentiments respectueux.

Myriam Cecchetti

Députée


[1] https://www.wri.org/insights/loss-damage-climate-change

[2] https://actionsolidaritetiersmonde.org/wp-content/uploads/2022/11/Une-affaire-de-responsabilite%CC%81_ASTM_20221108-1.pdf

COP27 zu Sharm El-Sheikh: Setzt de Kapitalismus op d’Dagesuerdnung!

2022 war bis elo dat schlëmmste Joer wat d’Auswierkunge vun der Klimaverännerung ugeet. Getraff goufe wéi sou oft déi äermste Länner am Süden, mee och an Europa weisen sech d’sozial Ongläichheeten ëmmer méi duerch de Prisma vun der Klimaverännerung. Zu Sharm El-Sheikh sëtzen elo op Invitatioun vun engem repressive Regime d’StaatelenkerInnen a VertriederInne vu grousse Betriber a vun ONG’en zesumme fir iwwer de Klimaschutz ze verhandelen. D’COP’en ginn ëmmer méi lächerlech Veranstaltungen. D’COP27 fënnt an Ägypte statt wou de Regime äusserst repressiv virgeet mat CocaCola als Haaptsponsor : Greenwashing a sénger rengster Form.  Vill Entscheedendes wäert dobäi net erauskommen. Am Virfeld vun dëser COP goufen d’Erwaardungen deementspriechend schonn erofgespillt andeem vun enger Transitiouns-COP geschwat ginn ass. D’Klimakatastroph léisst awer längst keng esou Aussetzer méi zou.

D’UNO huet d’Rechnung gemaach : fir d’Äerderwiermung op 1,5°C ze beschränke mussen d’Zäregasemissioune bis 2030 géigeniwwer 2010  em -45% reduzéiert ginn. Dat wat d’Staate bis elo vu Pläng virgeluecht hunn féiert dogéint zu enger Steigerung vun den Emissiounen em +10% bis 2030. Dës Entwécklung bei den Zäregasemissioune wäert zu enger Erhéijung vun der duerchschnëttlecher Temperatur op der Äerd em 2,4°C bis 2,8°C féieren, ënnert der Bedingung awer, dass déi annoncéiert Engagementer awer och tatsächlech ëmgesat ginn. Et geet an déi komplett falsch Richtung.

D’UNO huet d’Staaten deementspriechend virun dëser COP dozou opgefuerdert hir Engagementer beim Klimaschutz eropzesetze fir d’Fënster fir d’1,5°C Zil sou laang wéi méiglech nach opzehalen. D’EU an domat och Lëtzebuerg hunn dëst awer net gemaach. Lëtzebuerg fält am Engagement dann och zréck (-55% CO2-Ausstouss bis 2030) wärend Länner wéi Däitschland (-65%) an Dänemark (-70%) hir Ziler awer däitlech verschäerft hunn. D’Lëtzebuerger Regierung ass beim Klimaschutz also wéineg ambitiéis an iwwerzeegend, och wann se ëmmer eppes aneres behaapt.

De grousse Verhandlungspunkt zu Sharm El-Sheikh ass d’Klimagerechtegkeet. Heibäi geet et an éischter Linn em d’Loss and Damages, also d’Entschiedegungen, déi virun allem Staaten am globale Süde beusprochë fir irreversibel Schied, déi d’Klimaverännerung an dëse Gesellschafte verursaacht. Bezuelt gi sollen des Entschiedegunge vun de Verursaacher vun den Zäregasemissiounen. Op der Brems stinn hei déi räich Staaten, dorënner d’EU an d’USA an dat aus guddem Grond: si schützen déi grouss Petrolsmultinationalen ExxonMobil, Shell, TotalEnergies a co. déi historesch fir 70% vun den Zäregasemissioune verantwortlech sinn[1] a soumat all Joer Entschiedegungen a Milliardenhéicht misste bezuelen.

Fir déi Lénk ass d’Klimagerechtegkeet déi zentral Fro, net nëmmen tëscht de Staaten, mee och tëscht de soziale Klassen innerhalb vun de Staaten. Eng rezent Etüd vun Oxfam[2] weist zurecht drop hin, dass et déi international Klass vun de ganz Räichen ass, déi am meeschte polluéiert an déi och ëmmer méi polluéiert. Déi räichst 1% wäerte Stand haut am Joer 2030 fir 16% vun de globalen CO2-Emissioune verantwortlech sinn. Innerhalb vun dësem 1% ginn et natierlech och déi Superräich mat de Villen an de Yachten, déi d’Ongläichheeten ëmmer méi grotesk maachen. Des sozial Ongläichheeten dreiwen d’Äerderwiermung staark mat un a musse bekämpft ginn.

D’COP27 wéi hir Virgängerinne wäert dat natierlech net thematiséieren. Dat ka se och net, wëll international Wirtschaftsbezéiungen, de Welthandel an d’Finanzflëss ausgeklammert sinn. De Kapitalismus ass zu Sharm El-Sheikh net op der Dagesuerdnung.


[1] https://www.cdp.net/en/articles/media/new-report-shows-just-100-companies-are-source-of-over-70-of-emissions

[2] https://oxfamilibrary.openrepository.com/bitstream/handle/10546/621305/bn-carbon-inequality-2030-051121-en.pdf


COP27 à Sharm El-Sheikh: C’est le capitalisme qu’il faut mettre à l’ordre du jour!

2022 était la pire année en termes de conséquences du changement climatique. Comme souvent ce sont les pays les plus pauvres du Sud qui ont été frappés. Cependant, en Europe aussi les inégalités sociales se manifeste davantage sous le prisme du climat. Depuis dimanche, les dirigeant.e.s d’Etat et des représentant.e.s d’entreprises et d’ONG se sont réuni.e.s à Sharm El-Sheikh afin de négocier de la protection du climat. La COP est sur le point de devenir un événement dérisoire. Elle se déroule sur le territoire d’un régime répressif avec CocaCola comme sponsor principal : du green washing pur et simple. Il n’en résultera rien de décisif, car bien en amont de cette COP, les ambitions ont été révisées vers le bas à tel point qu’il a été question d’une COP transitionnelle. L’imminence de la catastrophe climatique ne permet pourtant plus de tels digressions.

Les calculs de l’ONU sont faits : pour maintenir le réchauffement planétaire à 1,5%, les émissions de gaz à effet de serre devront être réduites de 45% par rapport à 2010 jusqu’en 2030. Jusqu’à présent, les mesures planifiées par les Etats vont plutôt dans le sens d’une augmentation des émissions à hauteur de 10% jusqu’en 2030. Cette évolution mènera à terme vers une augmentation de la température moyenne sur terre de 2,4°C à 2,8°C sous condition toutefois que les engagements annoncés seront effectivement réalisés. Les choses prennent un mauvais tournant.

Par conséquent, l’ONU a exhorté les Etats à renforcer leurs engagements pour la protection du climat afin de garder ouverte le plus longtemps possible l’issue des 1,5°C. Ni l’Union européenne, ni le Luxembourg n’ont respecté les consignes de l’ONU. Le Luxembourg a revu ses engagements à la baisse en visant -55% d’émissions CO2 jusqu’en 2013 contre -65% pour l’Allemagne et – 70% pour le Danemark qui ont chacun renforcé leurs objectifs. Le gouvernement luxembourgeois manque clairement d’ambition en matière de protection du climat et ne parvient pas à convaincre bien qu’il dit souvent le contraire.

La justice climatique est au centre des négociations à Sharm El-Sheikh. Il s’agit notamment de trouver des accords sur les loss and damages, c’est-à-dire les dédommagements que les Etats de l’hémisphère Sud réclament pour contrecarrer les dégâts irréversibles provoqués par le changement climatique au sein de leurs sociétés. Les dédommagements devront être payés par les principaux responsables des émissions de gaz à effet de serre. Les Etats riches, dont l’UE et les Etats-Unis, sont récalcitrants. Et pour cause, car ils protègent les multinationales du pétrole comme EXXON Mobil, Shell, TotalEnergies et cie. lesquels sont historiquement responsables de 70% des émissions de gaz à effet de serre[1] et qui devraient par conséquent être amenés à payer des dédommagements à hauteur de milliards.

Pour déi Lénk la justice climatique est un enjeu central entre les Etats, mais également entre les classes sociales à l’intérieur des Etats. Une étude récente d’Oxfam[2] indique justement que la classe internationale des super-riches pollue le plus et continue à polluer toujours plus. En 2030, le 1% des plus riches sera responsable de 16% des émissions de CO2 au niveau global.

Parmi ce 1% se trouvent les super-riches avec leurs villas et yachts qui rendent les inégalités grotesques. Les inégalités sociales qui participent fortement au réchauffement climatique. Il est urgent de les combattre.

Evidemment, comme ses prédécesseurs, la COP 27 ne thématisera pas ce défi. Elle en est incapable. Les relations économiques internationales, le commerce global et les flux financiers sont écartés des discussions. Le capitalisme n’est pas à l’ordre du jour à Sharm El-Sheikh.


[1] https://www.cdp.net/en/articles/media/new-report-shows-just-100-companies-are-source-of-over-70-of-emissions

[2] https://oxfamilibrary.openrepository.com/bitstream/handle/10546/621305/bn-carbon-inequality-2030-051121-en.pdf

COP21: Ein Abkommen mit (zu)vielen Haken.

In Paris wurde am Samstag nach langen und zähen Verhandlungen ein neues Klimaabkommen beschlossen. Den Beschluss als historisch zu bezeichnen ist jedoch falsch und verfrüht, denn der Text enthält viel Unverbindliches und nur sehr wenige Fortschritte. Ob das Pariser Abkommen wirklich der Ausgangspunkt eines wirksamen Kampfes gegen die Erderwärmung sein wird, hängt jetzt von den nationalen politischen Maßnahmen ab.

Begrüßenswert ist die Verständigung der Vertragsparteien auf das – wenn auch unverbindliche – Ziel, die durchschnittliche Erderwärmung nach Möglichkeit auf 1,5 Grad gegenüber dem vor-industriellem Niveau zu begrenzen. Diese Einigung ist ambitionierter als das bisherige 2 Grad-Ziel, erscheint jedoch vor dem Hintergrund der freiwilligen Zusagen der Staaten (INDC), deren Umsetzung die Erderwärmung bestenfalls auf 3 Grad beschränken könnte, als rein symbolisch. Wie und unter welchen Bedingungen diese freiwilligen Zusagen verstärkt werden müssen oder ab welchem Jahr die weltweiten Emissionen spätestens sinken müssen, um das 2 Grad-Ziel zumindest theoretisch erreichbar erscheinen zu lassen, verrät uns der Text von Paris nicht.

Somit liegen die Hoffnungen einzig und allein auf der Eigenverantwortung der Staaten. Inwiefern sie diese im internationalen Standortwettbewerb und unter den Zwängen des Wachstumsdogmas überhaupt wahrnehmen können und wollen, ist jedoch mehr als fraglich.

Gerechtigkeit wird kleingeschrieben.

Neben der Glaubwürdigkeit des 1,5 Grad-Ziels ist auch die Klimagerechtigkeit als weiteres Opfer der Verhandlungen von Paris zu beklagen. Der Text beinhaltet zwar Aussagen zur gerechten Transition, doch diese wurden nur in der Präambel untergebracht und haben keine rechtliche Verbindlichkeit. Dasselbe gilt auch für die Einhaltung der Menschenrechte und die Rechte indigener Bevölkerungen.

Die Finanzierung des Klimaschutzes, die es Entwicklungsländern ermöglichen soll sich einerseits vor den Folgen des Klimawandels zu schützen und andererseits ihre politischen Maßnahmen für die Beschränkung ihrer Treibhausgasemissionen zu stemmen, bleibt weiterhin ungelöst. Wie schon in Kopenhagen werden Finanzhilfen in Höhe von 100 Milliarden Dollar pro Jahr ab 2020 versprochen. Doch ohne verbindliche und solide Finanzströme von Norden nach Süden, werden viele Entwicklungsländer ihre oft sehr ambitionierten Klimaschutzmaßnahmen nicht umsetzen und ihre Bevölkerungen nicht vor Verwüstung und Hunger schützen können.

Wie muss es jetzt weitergehen?

Frühestens 2018 soll es eine erste Evaluierung und – falls möglich – ab 2023 eine Anpassung der freiwilligen Klimaschutzzusagen geben. Viele Staaten, darunter auch die Europäische Union und natürlich auch Luxemburg, müssen ihre Anstrengungen bis zu diesem Zeitpunkt deutlich nach oben korrigieren. Geschieht diese Anpassung nicht, wird auch die allerletzte Chance auf eine minimale Beschränkung der Erderwärmung verspielt sein. Den Preis dafür werden in aller erster Linie die ärmsten Teile der Weltbevölkerung bezahlen.

Evolution future du Fonds de Compensation vu les résultats de la COP21

logo European Left logo GUE/NGL logo Transform! Europe